พบดาวหางดวงใหม่ ใหญ่มาก กำลังมุ่งหน้าเข้ามา ตอนนี้อยู่ใกล้ดาวเนปจูน - มติชน

sallstargossip.blogspot.com

ภาพในจินตนาการของศิลปิน แสดงวัตถุไคเปอร์ที่อยู่ไกลพ้นวงโคจรของดาวเนปจูนออกไป  (จาก ASA/ESA/G. Bacon (STScI))

พบดาวหางดวงใหม่ ใหญ่มาก กำลังมุ่งหน้าเข้ามา ตอนนี้อยู่ใกล้ดาวเนปจูน

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า วันที่ 26 มิถุนายน เฟซบุ๊ก สมาคมดาราศาสตร์ไทย โดย นายวิมุติ วสะหลาย ฝ่ายวิชาการ สมาคมดาราศาสตร์ไทย รายงานว่า โครงการดาร์กเอเนอจีเซอร์เวย์ เป็นโครงการใหญ่ซึ่งมีกล้องโทรทรรศน์สำหรับตรวจวัตถุทั่วฟ้า โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อวัดอัตราการขยายตัวของเอกภพ ได้ค้นพบ ดาวหางดวงใหม่ ดาวหางดวงนี้มีชื่อว่า 2014 ยูเอ็น 271 โครงการนี้มีวัตถุเป้าหมายของโครงการนี้ก็คือวัตถุที่อยู่ห่างไกลมาก ๆ เช่นดาราจักรอื่น แต่บางครั้งหากมีวัตถุในระบบสุริยะขวางอยู่ในกรอบภาพ ก็ย่อมจะได้ภาพของวัตถุนั้นมาด้วย ภาพแรกที่โครงการนี้บันทึกภาพของ 2014 ยูเอ็น 271 ได้ถ่ายได้ในปี 2557 (ค.ศ. 2014) จึงมีชื่อขึ้นต้นด้วย 2014 แม้จะมีการเปิดเผยการค้นพบเมื่อวันที่ 19 มิถุนายนที่ผ่านมาก็ตาม

ในแต่ละปีมีการค้นพบดาวหางดวงใหม่อยู่เสมอ แต่สำหรับดวงนี้ มีความน่าสนใจเป็นพิเศษ ความพิเศษประการหนึ่งก็คือ 2014 ยูเอ็น 271 มีวงโคจรรีมาก มีคาบโคจรนานถึงสามล้านปี จุดใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดในวงโคจรมีระยะห่างจากดวงอาทิตย์ 1.6 พันล้านกิโลเมตร หรือเข้ามาเกือบถึงวงโคจรของดาวเสาร์ ส่วนจุดไกลดวงอาทิตย์ที่สุดอยู่ห่างออกไปถึง 2 ล้านล้านกิโลเมตร นั่นคือมีจุดไกลสุดจมอยู่ในเมฆออร์ตเลยทีเดียว

เมฆออร์ตเป็นบริเวณทรงกลมที่ห่อหุ้มระบบสุริยะไว้โดยรอบ มีรัศมีตั้งแต่ 1,000 – 100,000 หน่วยดาราศาสตร์ (ระยะทาง 1 หน่วยดาราศาสตร์เท่ากับระยะห่างระหว่างโลกถึงดวงอาทิตย์ มีค่าประมาณ 150 ล้านกิโลเมตร) เป็นดงของวัตถุที่เป็นต้นกำเนิดของดาวหางนับล้านดวง บางคนถึงกับเรียกเมฆออร์ตว่าดงดาวหางออร์ต 

ความน่าสนใจอีกประการหนึ่งก็คือ ขนาด หากยังจำดาวหางเฮล-บอปป์ที่มาอวดโฉมแก่ชาวโลกเมื่อ 20 กว่าปีก่อนกันได้ ดาวหางเฮล-บอปป์มีขนาดใหญ่มากที่สุดดวงหนึ่งเท่าที่คนในปัจจุบันเคยเห็น มีนิวเคลียสกว้างถึง 50 กิโลเมตร ส่วนดาวหางที่ใหญ่ที่สุดที่มนุษย์เคยพบเห็นปรากฏขึ้นเมื่อสามศตวรรษก่อน มีชื่อว่า ดาวหางยักษ์แห่งปี 1729 หรือ ซี/1729 พี1 มีขนาดใหญ่ถึง 100 กิโลเมตร แต่สำหรับดาวหาง 2014 ยูเอ็น 271 คาดว่ามีขนาดกว้างถึง 160 – 200 กิโลเมตร!

ภาพในจินตนาการของศิลปิน แสดงวัตถุไคเปอร์ที่อยู่ไกลพ้นวงโคจรของดาวเนปจูนออกไป (จาก ASA/ESA/G. Bacon (STScI))

แผนภูมิวงโคจรและตำแหน่งปัจจุบันของดาวหาง 2014 ยูเอ็น 271 (2014 UN271) วงโคจรของดาวหางดวงนี้เอียงทำมุม 90 องศากับระนาบวงโคจรของดาวเคราะห์ มีจุดใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ใกล้เคียงกับรัศมีวงโคจรของดาวเสาร์ (จาก NASA/JPL-Caltech)

2014 ยูเอ็น 271 จัดเป็นวัตถุประเภท วัตถุพ้นดาวเนปจูน (Trans-Neptunian Object) หรือทีเอ็นโอ วัตถุในกลุ่มนี้โคจรรอบดวงอาทิตย์ด้วยวงโคจรกว้างกว่าวงโคจรของดาวเนปจูน วัตถุในกลุ่มนี้มีรูปร่าง ขนาด และวงโคจรได้หลากหลายมาก บางดวงใหญ่ได้ถึงหลายร้อยกิโลเมตร หรือแม้แต่นับพันกิโลเมตร วัตถุพ้นดาวเนปจูนที่มีขนาดใหญ่ที่สุดคก็คือ ดาวพลูโตนั่นเอง มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 2,400 กิโลเมตร 

แผนภูมิวงโคจรของดาวหาง 2014 ยูเอ็น 271 ในมุมกว้าง เปรียบเทียบกับวงโคจรของดาวเนปจูน แสดงถึงวงโคจรที่รีมากของดาวหางดวงนี้ ตำแหน่งของดาวหางแสดงตำแหน่ง ณ พ.ศ. 2743
 (จาก NASA/JPL-Caltech)

ขณะนี้ ดาวหาง 2014 ยูเอ็น 271 อยู่ห่างจากโลกราว 3 พันล้านกิโลเมตร (ประมาณระยะของดาวเนปจูน) กำลังมุ่งหน้าเข้ามาตามวงโคจร จะมาถึงจุดใกล้สุดดวงอาทิตย์ที่สุดในวันที่ 23 มกราคม 2574 ในวันนั้นจะอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ 10.95 หน่วยดาราศาสตร์ หลังจากนั้นก็จะวกกลับไปที่ด้วยวงโคจรที่ยาวกว่าเดิมด้วยจุดไกลสุดที่เมฆออร์ตอีกครั้งที่ระยะ 55,000 หน่วยดาราศาสตร์ 

อย่างไรก็ตาม ขนาดของดาวหางที่ประเมินไว้นี้ เป็นการประเมินจากความสว่างที่วัดได้ โดยสมมุติว่าวัตถุดวงนี้มีอัตราสะท้อนแสงราว 4 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นค่าเฉลี่ยของวัตถุพ้นดาวเนปจูนทั่วไป อย่างไรก็ตามขนาดจริงอาจต่างไปจากนี้ได้มาก หากพื้นผิวของวัตถุนี้สะท้อนแสงได้ดี ขนาดจริงก็จะเล็กกว่านี้ หรือหากพื้นผิวของวัตถุนี้สะท้อนแสงไม่ดีหรือมืดคล้ำมาก ขนาดจริงก็จะใหญ่กว่านี้ 

องค์ประกอบของวัตถุนี้ก็ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่ก็พอสันนิษฐานได้ว่าน่าจะคล้ายคลึงกับวัตถุพ้นดาวเนปจูนทั่วไป นั่นคือเป็นหินปนน้ำแข็งเป็นหลัก และอาจมีคาร์บอนไดออกไซด์แข็ง มีเทนแข็ง ไนโตรเจนแข็ง ปะปนอยู่ด้วย 

ในด้านสัญฐาน แม้จะมีขนาดใหญ่ถึง 200 กิโลเมตร แต่ก็ยังไม่ใหญ่พอที่จะทำให้ความโน้มถ่วงของตัวเองปรับรูปร่างให้มีสัญฐานกลมได้ วัตถุกลมที่เล็กที่สุดในระบบสุริยะคือดวงจันทร์ไมมัสของดาวเสาร์ มีขนาด 400 กิโลเมตร) ดังนั้นนิวเคลียสของดาวหางดวงนี้จึงน่าจะมีรูปร่างบิดเบี้ยวเหมือนดาวเคราะห์น้อยทั่วไปมากกว่า

เปรียบเทียบขนาดของวัตถุทรงกลมในระบบสุริยะที่มีขนาดต่ำกว่า 10,000 กิโลเมตร (จาก Emily Lakdawalla; data from NASA / JPL, JHUAPL/SwRI, SSI, and UCLA / MPS / DLR / IDA, processed by Gordan Ugarkovic, Ted Stryk, Bjorn Jonsson, Roman Tkachenko, and Emily Lakdawalla.)

จะสว่างแค่ไหน? การที่จุดใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดของดาวหางดวงนี้อยู่ไกลมาก จึงยากจะคาดเดาว่าดาวหางดวงนี้จะคายแก๊สได้มากหรือไม่ อัตราคายแก๊สของดาวหางเป็นปัจจัยสำคัญที่จะชี้ว่าดาวหางดวงนั้นจะสว่างโชติช่วงมากน้อยเพียงใด หากไม่มีการคายแก๊ส แม้จะอยู่ที่จุดใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดก็ยังมีอันดับความสว่างอยู่ที่ 18 ซึ่งตาเปล่ามองไม่เห็น แต่หากมีการคายแก๊สมาก ความสว่างก็จะเพิ่มขึ้นอย่างมากจนอาจมองเห็นได้

อย่างไรก็ตาม เมื่อวันที่ 22 ที่ผ่านมา กล้องโทรทรรศน์ทางไกลสกายเจ็มส์ซึ่งมีขนาด 0.51 เมตร ที่ตั้งอยู่ในประเทศนามิเบีย ตรวจพบว่าดาวหางดวงนี้ได้มีการคายแก๊สแล้ว วัดขนาดของโคม่าได้ 15 พิลิปดา นั่นน่าจะถือว่าเป็นข่าวดี

แหล่งกำเนิดดาวหางสองแหล่งหลักในระบบสุริยะ ซ้ายคือแถบไคเปอร์ อยู่พ้นจากวงโคจรของดาวเนปจูนเล็กน้อย เป็นต้นกำเนิดของดาวหางคาบสั้น ทางขวาคือเมฆออร์ต เป็นต้นกำเนิดของดาวหางคาบยาว  (จาก ESA)

แม้ข้อมูลเกี่ยวกับดาวหางดวงนี้ยังมีความไม่ชัดเจนอยู่มาก แต่สิ่งหนึ่งที่ยืนยันได้ในขณะนี้ก็คือ มันใหญ่มาก

June 26, 2021 at 11:59AM
https://ift.tt/2Ss2HQ7

พบดาวหางดวงใหม่ ใหญ่มาก กำลังมุ่งหน้าเข้ามา ตอนนี้อยู่ใกล้ดาวเนปจูน - มติชน

https://ift.tt/2YfjZyP